کۆرۆنا

زاموا محەمەد

April 5, 2020

کۆرۆنا: لە بنەڕەتدا لە لاتینی و یۆنانیی کۆنەوە وەرگیراوە. لە لاتینیدا(corōna) بە مانای تاج و تاجی غار دێت، لە یۆنانیی کۆنیشدا(κορώνη) بە مانای تاجەگوڵینە و تاج دێت. لە ئینگلیزیی نوێدا وشەکە، لەگەڵ “تاج”دا بە دوانە دادەنرێت، بەو پێیەی لە ڕووی ئیتیمیلۆژییەوە هەمان بنەڕەتیان هەیە. بە گشتی، بە واتای خەرمانە، ڕوناکی دەوری تەنێک (مانگ، ئەستێرە یان خۆر) دێت، ئەمە جگە لە تاج و هەر شتێک یان تەنێکیش کە شێوەیەکی تاجیی هەبێت.

 

 

کۆرۆنا
سێ خەرمانە بە دەوری گوتندا

زاموا محەمەد

 

 

 

-سیاقسازییەک-

با خراپ دەگەڕێت، ئاونگیش
هەموو گەروەکانی وشک بوون؛
شەو پاشەکشێیەتی بەرەو ئەشکەوتەکەی دوێنێی، زوڵمەتیش
دەستی بە پەراسووەکانی ئاسمان ناگات؛
مەرگ لە هەوادا جۆلانێیەتی، گۆڕیش
ئامێزی خۆی دەکشێنێت هیندەی پانتایی کیشوەرێک.
(سنوور هێندەی سەراب تەنکە ئەمڕۆ)

مردن پڕ بە دەوروبەر هاوار دەکات، هەواش
خەستە وەک لیکی ئەنکیدۆ؛
خەون بە مووس هەرسێ مەچەکی خۆی دەبڕێت، خەویش
بە لالێوی زەمەنەوە لە تامێسکێک زیاتر نییە؛
جەستە پڕیەتی لە مین، لاشەش
داهۆڵی جوانییە لە کێڵگەکانی ثاناتۆسدا.
(هیچ جوانیناسییەک بەهانەی لەناوچوون نییە ئەمڕۆ)

 

-شاعیران لە تەنگانەدا بەکەڵکی چی دێن؟-*

دۆنکویخۆتەی لەمانچایی بێباک بەسەر ئەسپە مەستەکەیەوە دەگەڕێت، ڕۆثینانتەش
خۆی و شاسوارەکەی بە ئاشێکی هەواییدا دەکێشێت؛
سێنچۆپانثا وەک هەمووتان وا لە تەنگانەی تاجی نادیاردا، دێلثینای تۆبۆثۆییش
گۆزەی خیانەتێکە لە ڕابوردووی دۆنکویخۆتەدا هەر دەبێ بشکێت؛
ئەدەب کۆتاییەکە تا هیوایەک مابێت هێشتا زووە بۆ هاتنی، داکەوتیش
ئەو چاڵە ڕەشەیە شاعیران تێیدەکەون.
(پیاوێکی تەنیا بە پشتی چەماوەیەوە دەستێکی دەنێتە سەر برینەکەی،
/ئەو برینەی زوڵمەت و زمان لێوەی فیچقە دەکەن/
سوتوو لە جگەرەکەی نێوان هەردوو پەنجەی دەستەکەی تری دەتەکێنێت و دەڵێت:
چونکە هێشتا هیوایەک ماوە، جارێ زووە بۆ ئەدەبیات؛
دەڵێت:
ئومێد کۆرۆنای شیعرە)

 

-وێنا-

 دیمەنەکەی بەردەممان بیرمان دەکات، هەنگاویش
بانگمان دەکات بۆ سەیروورە چکۆلەکانی خۆی لە شوێندا؛
وەستان دەبێت فێری نەریتی لەنگەر بووبێت، مەوداش
مەترێکە لەنێوان نامۆیی ئێمە و نامۆیی ئەوی تردا؛
دێڕ لە کۆڵانەکانی شاردا خاڵییە لە پیت، ئێوارەش
دەڕشێتەوە بە باسی هەر دالێک مەرامەکەی بچێتەوە سەر پیاسە؛
شەو شکۆی خۆی دەدات بەسەر ڕاڕاییماندا، دوژمنیش
بۆو جەستەیە دەگەڕێت کە لە چیرۆکی عیشقێکدا ونمانکرد.
(پیاوە تەنیاکە پەنجەی ئاماژە بۆ جاران ڕادەکێشێت،
بە تاجە نادیارەکان دەڵێت: ئەوەتا جەستەم
کەوتووە لە ڕۆژگاری ئەو ژنەدا
گەر دەچن و دەبنە تاجی سەری)

تاجە نادیارەکان لە کۆڵان هەڵدەبەزنەوە، فەزاش
شێی تاعوونێکی گرتووە وا لە بنباڵی شەمشەمەکوێرە مەحاڵەکاندا؛
لە پەنجەرەکانمانەوە سەیری ئەودیو دەکەین، دەرەوەش
لەو گوێزەدا دەدۆزینەوە کە بۆ بەرچایی دەیشکێنین /
جنۆکەکانیشمان لە پشتەوە باوەشیان پێدا کردووین، هەناسەیان
لەدواوە بەر شانوملمان دەکەوێت /
تاسە و هەناسەمان شووشەی پەنجەرەکە لێڵ دەکەن، ژیانیش
دەکەینە نەزری دەرچوون لە دەرباری ئەو پاشایەی تەختەکەی وا بەسەر عەدەمەوە.
(پیاوە تەنیاکە توشبوون وەک تاجێک دەنێتە سەر)

چارەنووس لە بەرپێی مێژوودا دەستی ناوەتە سەر سکی و قاقا پێکەنینیەتی، کاتیش
بە سێ مێخی وەستان دراوە لە خاچی مانەوە؛
زیندووەکان لە ڕۆژدا خۆیان لە داهاتوو دەشارنەوە، شەوانیش
ئاسمان دەپێون بەدوای شوینپێکانی ڕوحدا؛
مردووەکان لە شەودا تف لە ڕابوردووی خۆیان دەکەن، بە ڕۆژیش
وێڵی گڕێکی ئەودنیایین بۆ پاککردنەوەی گیان / نەک گڕێکی ئەمدنیایی بۆ سوتانی لاشە؛
زیندوو و مردوو لە نیوەشەوی سەردەمەکەدا دەنوون هەموو، دڵی جیهانیش
ترپ‌ترپ بەرەو سبەینێ ڕادەکات
(پیاوە تەنیاکە لە پێخەفەکەیدا دڵی لە ڕابوردووی دەشارێتەوە).

با خراپ دەگەڕێت،
مەرگ لە هەوادا جۆلانێیەتی،
مردن پڕ بە دەوروبەر هاوار دەکات،
خەون بە مووس هەرسێ مەچەکی خۆی دەبڕێت،
جەستە پڕیەتی لە مین،
تووشببوەکان یەک یەک ڕووەو درەختی ژیان ڕادەکەن: دەگەنە ژێری و دەمرن
لاشەکانیان دانە دانە ئاوێزانی خاک دەبن: وزەن و درەختی ژیان بە ڕەگەکانی هەڵیاندەمژێت /
دەنک دەنک جا لقەکانی درەختەکە ئەوان دەگرن و لەدایک دەبنەوە:
ئابلەمەن، بەرن، بەهاری داهاتوو بە درەختی ژیانەوە … پاییزیش
دێتەوە و مەلۆتکە مەلۆتکە دەیانوەرێنێتە دەستی منەوە:
هەریەکیان کۆرپەی تازەی مرۆڤایەتییە پڕ بە مشتی من.

 

٢٢ی مارسی ٢٠٢٠

 

 

 

______________________________________

*هۆڵدەرلین؛ نان و شەراب