جادەکان بیانوو بوون
هەژار عوسمان/شاعیری کورد
September 29, 2019
هەژار عوسمان، لە شاعیرانی نوێی کوردە. ساڵی ١٩٨٧ لە هەڵەبجە لە دایک بووە. وەرگێڕەی زمانی ئینگلیزییە و هاوکات بەشی ئینگلیزیی زانکۆی سلێمانیی خوێندووە. “ڕووەکی”، “خوایە تۆ لەوێی؟ منم مارگرێت” و “جانەوەران” لەو کتێبانەن کە وەری گێڕاون. کەمتر وەک شاعیر دەرکەوتووە. لە شیعرەکانیدا، هەندێک جار بە دوای ڕیتمێکی شیعری دەکەوێت و بڕێک جاریش بۆ واتایەکی ون و دوورەدەست دەگەڕێت. لە پەخشاندا زمانە شیعرییەکەی باشتر خۆی بەیان دەکات. – ماڵپەڕی باڵندە
جادەکان بیانوو بوون
هەژار عوسمان
هاتنی بێهوودانە
هات/ لە شەوێکی پڕ لە ئەستێرەی بریقەداردا بە سوار بەلەمێکی بچووکەوە وەک تارمایییەک هات/ بە دەریای ڕەشدا هات/ بە لای زولفەقارییەکاندا هات/ لە بیرەوەریمدا نەماوە مانگی چەندی چ ساڵێ بوو کە هات/ بەڵام کە هات گریانی بەکوڵ و ملپێچی لەمل و لەبەر ڕووناکاییی چراکەیدا هەڵمی دەریام دی کە هات/ بە ڕیشی درێژ و پرچی درێژی پێش مێژووەوە هات/ بە زمانێکی ترەوە هات/ دونیا تاریک بوو کە هات/ بە ڕووخسارێکی ڕووناک و نائاشناوە هات/ دونیا بەو غەریب بوو کە هات/ ئەو لە چاخی یەکترسڕینەوەدا هات/ لە زەمەنی ساردوسڕیدا/ کە هات غەریبانە پرسیاری کرد/ وشکانیی نەدەناسی کە هات/ ئەو لە دەریاوە هات/ گشت شتێ هەبوو لێرە دەریا نەبێ/ ئاو نەبێ/ ژیان نەبێ/ بێهوودانە هات/ وەک پێغەمبەرێکی بێهوودە بۆ لای قەومێکی بێهوودە هات/ حەدیسەکانی ئەو بۆ زمانی ئێمە نەدەشیان کە هات/ چاوی ئێمە بە ڕووناکییەکانی ئەو دەئێشا کە هات/ کە هات دونیا سارد بوو/ نیگاکانی گەرم/ ئێمە با بووین و یاریمان بە ملپێچی پێغەمبەرانەی ئەو سەرگەردانە دەکرد کە هات…
*
من بێڕەگم
من تەمم
من مژم
خۆر کە هەڵات
من ونم.
بەفری باریوی قورس و کپی شەوم
سەرما منم، هەوا منم، ئاسمانی سپی منم.
من بێڕەگم!
هەر چی چیا و دەریا هەیە منم.
*
بیرەوەری لەمسی هەیە
جادەكان بیانوو بوون و ئێمە نەمانویست لەو ڕێیانەوە بڕۆین
كتێبەكان بیانوو بوون
ئەلكهولی نێو شووشەكانیش
بای ڕەشی شەوانی ڕەش هەڵی كرد و ئێمە وامان پیشان دا ترساوین و بیانوو بوو
شەوان تا کۆتاییی شەو بەبێ نوتق لەسەر شۆستەی شەقامەكان هەڵترووشکاین و
نەگەڕاینەوە ماڵ.
سەرمان کرد بەنێو تەمدا تا لە هیچ کوێ سەر دەرنەکەین و بیانوو بوو
سەگی خەوتووی سەر مقەباکانمان بە بیانووی تەنیایی لەسەر جادەكان خەبەر كردووە
بیانووەكان ئامرازی بەردەوامیی ژیان بوون.
هۆ هاوڕێی ڕۆژگاری شەڕ بۆ كوێی تر مل بنێین؟
بۆ کوێی تر سەرمان لەنێو سەرمادا هەڵگرین و دەرچین؟
ژیان لە ڕابردوودا ساردە،
ژیان لە ڕابردوودا بیرەوەرییە،
بیرەوەری لەمسی هەیە، موچڕك، ئەشك
ئێمە كوڕانی ساڵانی نەوەتەكانین
ساڵانی گوللـە زۆرەكان
پێستمان بۆنی بارووت و
بۆ ماچ دەممان تامی خوێن دەدا!
ژنەكانمان سڵ لە خوێن و بارووت دەكەنەوە
ژنەكانمان سڵ لە ئێمە دەكەنەوە
ئێمە دڵی ژنەكانمان بۆ ڕاناگیرێ
ژنەکانمان ڕۆژ دوای ڕۆژ زگیان زلتر دەبوو
بە ژنەکانمان گوت: مناڵەکانی نێو زگیان لەبار ببەن!
ژنەکان زیز-زیزێ پێیان گوتین: حەیفێ کە نابینن ئێمە چۆن هەموو ڕۆژێ خەون دەخۆین و زل دەبین!
ئێمە دەسەوسانین،
ئێمە ناتوانین،
ئێمە نازانین،
ژنەکانمان بخەینە پێكەنین!
*
ساڵی گوللە زۆرەکان
کاتێ باسی جەنگت بۆ دەکەم-
بڕوا بە قسەکانم بکە.
دەنگی گوللەی زۆر چەکم بیست،
لاشەی بە-گوللەدابێژراوی زۆر نەناسم بینی،
بۆنی خوێنی سەدان بریندارم کرد.
من کوڕیژگەی ساڵانی نەوەتم، ساڵی گوللە زۆرەکان!
*
سەرما
لەو وێنە ڕەشوسپییەی وا سەیری دەکەم
چاومان بڕیوەتە یەکتر
لە دوو جیهانی جیاوازەوە.
دنیا لە وێنەکەدا ساردە
مرۆڤەکان کە لە باڵەخانەکان نزمترن، دەکۆکن
باڵەخانەکان کە لە مرۆڤەکان بڵندترن، دەکۆکن و بەفر لە جەستەیان دەبارێ.
وێنەکە ئێوارەیە،
سەیری چاوانت دەکەم
وەکوو ئاسمان سامناک و سارد.
گوتت: بەم نزیکانە تا بڵاو دەبێتەوە و گەرم دادێین.
گوتم: بەم نزیکانە لەنێو مندا دەڕۆیت!
لە وێنەکەدا ئەم قسانە دیار نین!
دڵم و دەستم کە لە گیرفانمدا بوو ساتێ لەرزین،
تایەکانی ئۆتۆمبێلەکە لە نزیکمانەوە خزین،
بەفرەکە سوور بوو!
دەمەوێ ئەو جادەیە جێ بێڵم کە وا لە وێنەکەدا سەیری دەکەم!
*
تەم
درەختەکان، جادەکان، پشیلەکان، سەگەکان و ماڵەکان-
تەم هەڵی لووشین.
دەبێ هاوتایەکی دیکە بدۆزینەوە-
بۆ چاو، لە تەمدا!
چیتر بەرامبەری کوێری نییە-
بینایی، لە تەمدا!
*
ئەوەی لە بێدەنگیدا دەگوترێ!
بە توولەڕێ خۆڵە پووشوپەڵاشبەسەرەکەدا بەرەو خوار بوونەوە
سوار بووبوو هەناسەیان و
وەستان؛
نە خوار نە سوار.
عارەقەیان کردبووەوە دەستیان لەناو دەستیان و
لێویان بە تەزوو کەوتبوو.
وەک تف هەر یەکەیان وشەیەکیان قووت دا و
نەیانگوت و
گوتیان:
چما ئەم بێدەنگییە!
