هێمن موكریانی
سەباح ڕەنجدەر
January 11, 2024
سەباح ڕەنجدەر، لە دەنگە دیارەکانی شیعری هاوچەرخی کوردییە.لەدایکبووی ساڵی ١٩٦٥ـە لە هەولێر. نزیکەی ٤٠ ساڵە دەنووسێت. ئەحمەدی مەلا سەبارەت بە شیعرەکانی نووسیویەتی: “لۆژیكی شیعر، لەسەر نالۆژیك بە‌ندە، جیهانی ئەم شاعیرە وە‌كو نارنجۆكێك هە‌پروون بە هە‌پروون بووە، هیچی بە‌سە‌ر یە‌كە‌وە نە‌ماوە، پارچە‌كانی جارێكی دی مە‌حاڵە پێكە‌وە گرێ بدرێنە‌وە، بە‌ڵام هە‌ر پارچە‌یە‌ك خۆی لە خۆیدا پێكهاتە‌یە‌كی شیعرییە.” ڕەنجدەر خۆی دەڵێت: “من باوەڕم بە ئازایی و ئازادیی وشە هەیە. ئەمەش هەڵبژاردەی منە بۆ ژیان و ناسینی مرۆڤ و ئەو بوونەوەرانەی لەناو شیعرەکانمدا زیندوون. من زیاتر شاعیری هەست و خەونم، نەک بابەت و ڕووداو”.
هێمن موكریانی
سەباح ڕەنجدەر
١
به‌ندۆڵی كاتژمێری ناو مۆزه‌خانه له ده‌مار به‌تاڵ بووه
وه‌ك گونی نێریی خه‌ساو شۆڕبووه‌ته‌وه
په‌نجه‌ره‌شی سه‌ری له به‌ر خۆیه‌وه ناوه
شاوه‌ڕیخنه و هاوشێوەی کە دێن باڵیان دەنووک
دەنووکیان خەنجەر و جوێن
چڕنووکیان شمشێر و به‌ڵا
چاویان ئاژاوه‌گێڕ و بۆچڕووك
هاتنی شه‌ڕزاده و به‌ڕێوه‌به‌ری شه‌ڕ
برین بێ سنوور و پێوانە گەورە دەکا و لێوی بزر دەبێ
پێشبینی بوومه‌له‌رزه‌ش ده‌كرێ
شیعر و هاوشێوەی گه‌رم ده‌ژین و نەرم و خودايی هەنگاو دەنێن
ڕووبارێک دێ لە سینگی مەلەوان دەدا
دوای ئەوەی چووینە ناوى گوێچكه‌ماسیمان به ده‌سته‌وه بوو
لە خەڵاتی ڕووناکی لێی بووردین
دەتوانین بە یەکتری بڵێین سڵاو و ڕۆژباش
لە سڵاو و ڕۆژباشدا تەواو هەقیقەتین
هەڵمی شەونمین
هەڵمی خوێ نین
ئەسپێکی ڕووخۆش لە حه‌وشه و ماڵمان پشتی خۆش دەکا
تەزوو بە ڕێگادا دەهێنێ و گوێت له ده‌نگی دڵت ده‌بێ و پێت ده‌ڵێ به‌ڵێ
گەشتت بەرەو خەڵاتی ڕووناکی فەرموو ئه‌نگوستیله‌ت له سندووق ده‌ربهێنه
گوڵه‌به‌ڕۆژه ئاوڕده‌داته‌وه
ئاسمانیش ناخ و ئه‌دگاره حه‌وت ئاواز ده‌خوێنێ
* * *
خۆر له قووڵایی و ڕوونیی ژیان دێته ده‌رێ
كه‌م شاره‌زا و دمۆر نییه به ده‌می پڕ حیكمه‌ت و چرپه‌وه پرسیاری خۆی ده‌كا
٢
ڕه‌نگ نیشانه‌ی نهێنی ده‌ناسێ
تیكۆشانی خۆی ده‌گێڕێته‌وه و خۆی ناخاته مه‌ترسییه‌وه
به‌هه‌شت ڕه‌نگی نییه یان ڕه‌نگی نه‌ناسراوه
کە لەدایک بوو ماڵیان نزیک گۆڕستان بوو
لە مێردمنداڵیدا بەرخەکانی دەبردە ناو گۆڕستانەکە و دەیلەوەڕاندن
ده‌نگیان ده‌هات و ون نه‌ده‌بوون
گەنج بوو لەم گۆڕستانەدا گۆڕی بۆ زۆر
خزم و کەس و برادەر و ناسیاوی خۆی لێ دا و بەڕێزەوە ناشتنی
دارەبازەشی گەڕاندەوە مزگەوت
ئێستا خۆی و منداڵی و نەوە و گوڵی گه‌رمی تێیدا نێژراون
سەری بە ناوچەوانی ئاسکێک کردووە
لە ڕووناکیی گەردوونیدا
تەماشای هەزارەی تازە دەکات
پیرۆزه‌ی سه‌رگۆڕیش ده‌ژمێرێ
ده‌بێته شه‌هره‌زادی چیرۆك و به‌ردی حه‌وت په‌یكه‌ر
* * *
كێلێك هه‌موو كێله و ناویش هێزی ده‌ست به‌دڵه‌وه‌گرتن
ده‌یكاته تانوپۆ و ئومێد و هه‌موو ده‌توانین قسه‌ی له‌گه‌ڵدا بكه‌ین
٣
گردێک باخچه و سەنگەری بەسەرەوەیە
درەختی خۆڕسک قەدیان وەک دووگوردی نوێژ چنیوە
ناهێڵن خودی لە یەک بترازێ
گەورەی خوداوەندان گرد لەسەر لم و كه‌ف و سه‌هۆڵ باڵا ناکا
کەناری نزم فریودەرە
بەردی گڕکان ناوچه‌وانی بووه‌ته هه‌ست و ده‌می به تووڕه‌یی ده‌كاته‌وه
لە کازیوەی لێڵ نامێنێتەوە
خۆڵەمێش لەسەر خۆی لا دەدا
ڕەگ و خۆڵی گەشەکردن بۆ خۆی هەڵدەبژێرێ
دەتوانێ چاوەڕێ بکا
سیشی بەگرانی هەناسە نەدا
* * *
جه‌ژنی به كه‌ژاوه‌یه و لووتكه پێی گوت ونم مه‌كه
له باڵای ڕاز و ڕه‌وه‌زان ئه‌ستێره‌ی كه‌ڵبه‌هار ده‌كوژێ
٤
دەستنووسی ئایین ڕەوشتی یەکەمی زەوی تێدا نییە
نازانرێ پەنجەرە چۆن دروست بوو
ترووسکاییەکی خامۆش
دەستی گرتین و دەزووی یەکتردۆزینەوەی داینە دەست
درەخت ئێوارەخوانی خۆبه‌خشینی
بۆنوبەرامە و بەروبوومی ڕێك خست
کە لێک نزیک بووینەوە ڕەش بووین
پێستیی ئاسمان و ڕوونیی ئه‌زه‌ل هه‌ڵبزڕكا
مازوو بە هانای منداڵانەوە هات
کردیانە مووروو و تۆپ و مۆری ده‌رگای به‌هه‌شت
بانگی ئاژەڵمان کرد بێ وەڵام ماينه‌وه
تیرمان سوار کرد و تۆوی سروودی هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندمان وه‌شاند
زەوی چووه توخمی سه‌رسوڕمان و لەپی کردەوە
لە لۆچێکی ڕەوشتی یەکەم دۆزرایەوە
* * *
زه‌وی كه شووره‌ی دانرا و به‌ره‌و شار چوو
له ناوكی گه‌مارۆ درا ڕه‌وشتی بزر بووه‌وه
